KARDEŞ KISKANÇLIĞI

Yeni bir bebeğin dünyaya geleceği haberi her aile için yepyeni bir heyecan ve mutluluk kaynağıdır. Ancak anne babalar da en az çocuklar kadar aileye yeni katılacak bir bebeğin haberini aldığında duygusal karmaşalar yaşarlar. Düzenin değişmesi, iş yükünün artması, istenilen ilginin istenildiği kadar sağlanamaması, uykusuzluk ve yorgunluk ebeveynlerde bir takım duygusal değişimlere yol açar.

Doğal olarak bu değişimden çocuklar da farklı şekillerde etkilenirler. Diğer bir yandan çocuklarının aileye katılacak bebeğe nasıl tepkiler vereceği konusunda merak hatta endişe yaşarlar. Çocuklar genellikle iki tür tepki verirler. Kıskançlık sebebiyle ya tamamen içlerine kapanırlar ve sessizleşirler ya da hırçın ve saldırgan olurlar. Kıskançlık sevilen birinin bir başkasıyla  paylaşılmasına katlanamamaktır. Doğal, evrensel  ve insanı mutsuz eden bir duygudur. Her yaşta görülebilir ancak çocuklukta biraz daha ağır yaşanır. Her iki durumda da bu belirtileri ortadan kaldırmak yerine onlarla baş etmeyi öğretmenizde fayda vardır. Böyle bir durum söz konusu olduğunda dikkat edilmesi gereken birkaç anahtar noktayı biliyor olmak bizlere kolaylık sağlar.

Çocuklar kardeşin gelişini nasıl algılıyor?

Bebeğe karşı hem kızgınlık, aileye karşı ise ilgi bölünmesinden dolayı kırgınlık duyarlar. Uzun birsüre (özellikle küçük yaşta olan çocuklar) bebeğin eve geçici bir misafir olarak geldiğini düşünüp, kısa bir zaman sonra geri gideceğine inanırlar. Gerçekle yüzleşip minik misafirin kalıcı olduğunu anlamaya başlayınca da hayal kırıklığı ile karışık çeşitli olumsuz duygular geliştirebilirler. Bu sürede yaptığı resimlerde ya da oynadığı oyunlarda oyuncakları konuştururken kardeşini “yok etmeye” yönelik bazı ipuçlarına rastlayabilirsiniz. Bunlar beklediğimiz tepkiler olduğundan panik yapmanıza gerek yoktur.

Büyük çocuk kaybettiği ilgiyi geri kazanmak için neler yapabilir?

Psikolojide “regresyon” dediğimiz yani gerileme olarak adlandırdığımız bir süreci yaşayabilir. Regresyon, çocuğun kazandığı becerilerini bırakıp, bir önceki gelişim basamağına geri dönmesidir. Örneğin tuvalet eğitimini tamamlamış olan bir çocukta, alt ıslatmalar görülmeye başlanabilir. Ya da hiç yapmadığı parmak emme davranışı ortaya çıkar. Biberon kullanma, bebeksi konuşma, tuvaletini uzun süre tutma gibi bir çok değişikliği daha da sıralayabiliriz. Diğer bir yandan da “okula gitmek istemiyorum” cümlelerini duymaya başlayabilirsiniz ki bu taviz vermemeniz gereken önemli bir süreçtir. Çünkü çocuğunuz annem evde bebekle baş başa kalacak ben ise okulda olacağım. Terk edilen “benim” duygusunu yaşar. Böyle bir durumda o okuldan eve dönene kadar eğlenceli bir şey yapmayacağınızı ve onu bekliyor olduğunuzu zaten bebeğin de bütün gün sadece yemek yediğini ve uyuduğunu söyleyebilirsiniz.

Anne baba bu süreçte nasıl davranmalı?

Kardeş doğmadan önce  çocuğa anlayabileceği bir dilde ; aileye yeni bir üyenin geleceği evdeki ortamın eskisinden biraz daha karışık olabileceği, annenin biraz daha yorgun olacağı bebekle biraz daha fazla ilgilenmesi gerekebileceği ama aynı şeylerin o doğduğunda da yaşadığı anlatılmalıdır.. anne baba çok endişeliyse bu endişenin büyük çocuğa da geçebileceği unutulmamalıdır. Ebeveynlerin bu süreçte dikkat etmeleri gereken en önemli nokta, çocuklarına “biz seni hala eskisi gibi seviyoruz ve hep seveceğiz” mesajını sık sık veriyor olmalıdır. Çünkü çocuklar hem gelecek olan sevgiden yoksun kalmaktan hem de günlük rutinlerinin aksamasından endişe duyarlar. Daha önceden yapılan ve keyif alınan şeylerin kesintiye uğratılmadan devam ettirilmesi önemlidir. Bunun yanı sıra, bebek geldikten sonra bir takım işlerde çocuktan destek istemek, ona da sorumluluk vermek kendisini önemli ve işe yarar hissetmesini sağlar. Bu sebeple “Bana kıyafetleri katlamamda yardımcı olur musun?” şeklinde isteklerde bulunmanız faydalı olacaktır. Böylelikle kendine güveninin de artmasına katkı sağlamış olursunuz. Buna ek olarak mutlaka kıyaslama yapmaktan ve örnek göstermekten kaçının. “Bak o ne kadar uslu beni hiç üzmüyor” şeklinde konuşmalardan özellikle uzak durulmalıdır. Kardeşe yönelik olumsuz duygular reddedilip önemsememek yerine kabul edilip anlamaya çalışılmalıdır.

Kardeşin büyük çocuk üzerindeki olumlu etkileri nelerdir?

Gelen kardeşin, büyük olan çocuğun bir takım gelişimsel alanlarındaki ilerlemesine katkısı olur. Öncelikle çocuğun ilgisi artar ve korumacılık duygusunu geliştirir. Paylaşmayı öğrenir. Ailesine yardım etmeyi öğrenir. Kardeş varlığı evdeki oyuncak ve kitap sayısının artışına sebep olur. Çevresel uyaranlar zenginleşir ve kardeşlerin beraber oynamaları duygusal ve bilişsel gelişim açısından son derece desteklenmiş olur.

Ne zaman yardım almalısınız?

Çocuğunuza kardeş geleceği haberini nasıl vereceğiniz konusunda endişeleriniz varsa ya da çocuğunuz için olması gereken ideal ortamı hazırlamanıza rağmen kardeş geldikten sonra, okul ve okul dışındaki yaşantısını uzun süreli olarak olumsuz etkileyen bir durum söz konusu ise bir uzmandan profesyonel destek almanızda fayda vardır. Böyle durumlarda oyun terapistleri ile çalışmak bastırılmış duyguları dışa vurmaya, o duygularla baş etmeye ve aile içi ilişkileri dengelemeye yardımcı olur.

Mutlu ve sağlıklı günler dileğiyle…

 

 

REHBERLİK SERVİSİ